YSTAD PENRHOS
Hanes eithriadol, dyfodol cynaliadwy
O ystâd fferm lewyrchus i gartref y cyflogwr diwydiannol mwyaf yng Ngogledd Cymru, mae Penrhos wedi cefnogi cymunedau a ffyniant Ynys Môn ers canrifoedd.
Gyda chynllun cynaliadwy ar waith, credwn y gall barhau i fod yn lle i bobl leol ac ymwelwyr ei fwynhau am lawer mwy o flynyddoedd i ddod.
PERCHNOGAETH GYFRIFOL
CYNLLUNIO TRWYADL
CYNHYRCHU INCWM
LLE I’W FWYNHAU YN Y TYMOR HIR
PERCHNOGAETH GYFRIFOL
Yn 2016, yn dilyn ymgynghoriad helaeth â Chyngor Sir Ynys Môn, prynodd Land & Lakes Ystâd Penrhos, gan gynnwys Parc Arfordirol Penrhos, gyda chaniatâd cynllunio i ddatblygu pentref hamdden. Mae’r caniatâd cynllunio yn cynnwys llety hamdden ychwanegol a gwarchodfa natur hygyrch i’r cyhoedd yng Nghae Glas, a 320 o dai newydd yn Kingsland gerllaw, a bydd 50% ohonynt ar gael i bobl leol fel cartrefi fforddiadwy.
CYNLLUNIO TRWYADL
Roedd y cais cynllunio ar gyfer Pentref Hamdden Penrhos yn un o’r ceisiadau cynllunio mwyaf cymhleth ac ymchwiliedig a ystyriwyd erioed yng Nghymru. Bydd y datblygiad yn cael ei gydblethu’n ofalus gyda’r dirwedd bresennol, gan gynnwys coetiroedd a nodweddion naturiol y parc.
CYNHYRCHU INCWM I GEFNOGI MYNEDIAD CYHOEDDUS
Gyda chostau cysylltiedig o £200,000 y flwyddyn, mae angen incwm cynaliadwy sylweddol ar Benrhos i gefnogi mynediad cyhoeddus parhaus. Bydd datblygiad sy’n cael ei gyflawni’n ofalus ar ran o’r safle yn sefydlu’r ffrwd incwm gynaliadwy sydd ei hangen i sicrhau y gall Parc Arfordirol Penrhos barhau i fod ar gael i’r cyhoedd am y tymor hir.
OEDDECH CHI’N GWYBOD?
Mae’r cyfan o Ystâd Penrhos mewn perchnogaeth breifat. Mae mynediad cyhoeddus i Barc Arfordirol Penrhos, ac ariannu’r costau cysylltiedig, yn un o amodau’r caniatâd cynllunio ar gyfer Pentref Hamdden Penrhos.
BETH FYDD Y DATBLYGIAD YN EI DDARPARU AR GYFER POBL LEOL?
MWY O FYNEDIAD CYHOEDDUS
Bydd y datblygiad newydd yn golygu cynnydd o 30% yn y tir sydd ar gael i’r cyhoedd. Ym Mharc Arfordirol Penrhos, bydd 73 erw yn cael eu cadw i’r cyhoedd eu mwynhau. Gyda mynediad newydd i 100 erw ychwanegol yng Ngwarchodfa Natur Cae Glas, bydd cyfanswm o 173 erw o dir ar gael i’r cyhoedd.
CYFLEUSTERAU GWELL
Gall ymwelwyr â Phenrhos ddisgwyl cyfleusterau a mwynderau gwell. Bydd canolfan ymwelwyr newydd, toiledau cyhoeddus newydd, a chaffis a bwytai newydd ger y traeth i bawb eu mwynhau. Bydd pob adeilad newydd yn hynod gynaliadwy, wedi’u hadeiladu i Safon Ragoriaeth BREEAM.
SWYDDI A CHYFLEOEDD
Bydd Pentref Hamdden Penrhos yn creu 600 o swyddi ar draws safleoedd Penrhos a Chae Glas, gyda phobl leol a siaradwyr Cymraeg yn cael blaenoriaeth. Fel cyrchfan i ymwelwyr a fydd ar agor drwy’r flwyddyn, bydd y pentref hamdden yn darparu canran fawr o swyddi parhaol drwy gydol y flwyddyn.
ARDALOEDD BLE CANIATEIR MYNEDIAD CYHOEDDUS
Bydd y datblygiad arfaethedig yn cynnal y safonau canlynol:
Diogelu’r amgylchedd naturiol a hanesyddol yn ofalus
Ychydig iawn o darfu ar fywyd gwyllt a llystyfiant, gan roi blaenoriaeth i sicrhau cadwraeth y coetiroedd presennol
Eco-ddylunio sydd wedi’i gydblethu’n gydymdeimladol â’r dirwedd naturiol
OEDDECH CHI’N GWYBOD?
Mae hawl tramwy cyhoeddus ar hyd llwybr yr arfordir, a llwybr beicio cyhoeddus i gornel de-orllewinol y parc. Mae’r holl fynediad arall i Barc Arfordir Penrhos yn cael ei ganiatáu a’i gefnogi gan y tirfeddiannwr, Land & Lakes.
Y DAITH I GYNALIADWYEDD
Am gannoedd o flynyddoedd, roedd Ystâd Penrhos yn cyflogi cenedlaethau o bobl o ardal Caergybi gan gynhyrchu incwm sylweddol fel ystâd ffermio brysur. Roedd gweithgarwch yn troi o amgylch ffermio gwartheg cig eidion, ac roedd yr ystâd yn enwog am ei theirw gwobrwyedig.
Yn fwy diweddar, mae Penrhos wedi bod yn gartref i ffatri Metelau Alwminiwm Môn. Gyda 540 o weithwyr, hwn oedd un o’r cyflogwyr diwydiannol mwyaf yng Ngogledd Cymru. Hyd at ei gau yn 2009, roedd Metelau Alwminiwm Môn yn cynhyrchu hyd at 142,000 tunnell o alwminiwm bob blwyddyn. Am ddegawdau lawer, ffatri Penrhos oedd y defnyddiwr sengl mwyaf o drydan (255 MW) yn y Deyrnas Unedig.
Credwn fod dyfodol mwy cynaliadwy a chyfeillgar i’r amgylchedd o’n blaenau. Bydd cynllun pentref hamdden a ddarperir yn ofalus yn diogelu mynediad cyhoeddus i’r rhan brydferth hon o’r byd, wrth adfywio cymunedau lleol a hyrwyddo hyfywedd economaidd cynaliadwy am genedlaethau i ddod.
TWRISTIAETH GYNALIADWY A FFYNIANT LLEOL
Fel y sector economaidd mwyaf ar yr ynys, mae twristiaeth yn cyfrannu’n sylweddol at ffyniant lleol ac ansawdd bywyd Ynys Môn. Mae’n cynhyrchu mwy na £360m ar gyfer economi’r ynys, gan gefnogi dros 3,600 o swyddi yn uniongyrchol*. Mae cannoedd o fusnesau lleol yn dibynnu ar wariant ymwelwyr ar yr ynys.
Fodd bynnag, mae breguster sylfaenol i economi Ynys Môn, sy’n cael ei nodweddu gan lefelau uwch na’r cyfartaledd o ddiweithdra ac amddifadedd cymdeithasol. Mae argaeledd tai fforddiadwy wedi cael ei effeithio gan y twf esbonyddol mewn llety rhent ar gyfer gwyliau ac AirBnBs, ac o ganlyniad, mae llawer o bobl ifanc yn gadael yr ynys i chwilio am waith a thai fforddiadwy mewn mannau eraill.
Bydd Pentref Hamdden Penrhos yn helpu i fynd i’r afael â rhai elfennau o’r breguster hwn yn yr economi leol. Fel busnes a chyrchfan i ymwelwyr a fydd ar agor drwy’r flwyddyn, bydd y pentref hamdden yn darparu canran fawr o swyddi parhaol drwy gydol y flwyddyn.
Bydd strategaeth recriwtio ragweithiol yn blaenoriaethu pobl leol a siaradwyr Cymraeg. Yn ogystal â chyfleoedd cyflogaeth a hyfforddiant ar y safle, bydd y cynnydd cysylltiedig mewn gwariant ymwelwyr yn cefnogi busnesau cartref ar Ynys Môn gan gynnwys crefftwyr lleol, manwerthwyr, caffis, bwytai, tafarndai, darparwyr antur a gweithgareddau.
*Ffigurau Cynllun Rheoli Cyrchfan Cyngor Sir Ynys Môn 2023
DATRYSIAD CYNALIADWY I FYNEDIAD CYHOEDDUS
Pam mae hyn yn bwysig?
- Meysydd Parcio
- Toiledau Cyhoeddus
- Rheoli coetiroedd
- Cynnal a chadw ac atgyweirio llwybrau troed
- Cael gwared â sbwriel
- Rheoli tipio anghyfreithlon
- Ymddygiad gwrthgymdeithasol
Yn 2022, roedd costau rheoli i gefnogi mynediad cyhoeddus ym Mhenrhos yn fwy na £200,000, ffigwr y disgwylir y bydd ei angen yn flynyddol.
Mae angen incwm sylweddol a chynaliadwy ar Barc Arfordirol Penrhos i dalu am ei gostau. Fel arall, byddai llwybrau troed, meysydd parcio, coetiroedd a thoiledau yn adfeilio gan olygu na fyddai modd eu hyswirio na’u defnyddio. Bydd cynllun arfaethedig Pentref Hamdden Penrhos yn darparu ffrwd incwm gynaliadwy i sicrhau bod llwybrau troed a choetiroedd yn gallu cael eu cynnal yn dda a’u cadw ar agor i’r cyhoedd yn y tymor hir.
NODYN AR GYNLLUNIO
Gwnaed dechrau effeithiol ar y gwaith datblygu ym Mhenrhos yn 2021, sy’n golygu bod y caniatâd cynllunio ar gyfer y safle bellach yn ddilys am byth. Cafodd y gwaith datblygu llawn ei ohirio wrth i ni ddisgwyl i’r heriau presennol yn economi’r DU lacio. Bydd diweddariadau pellach ar gael yn 2024.
EISIAU DARGANFOD MWY?
Edrychwch ar ein Cwestiynau Cyffredin i gael gwybod mwy am ddatblygiad y pentref gwyliau, a sut y bydd yn effeithio ar Benrhos ac Ynys Môn.
© 2023 Land & Lakes